Studiowerk is vakwerk. Maar bovenal mensenwerk. Met deze acht tips haal je het beste uit een voice-over.
#1a Wees op tijd.
De term last-minute móet uitgevonden zijn voor voice-overs en stemacteurs. Hoe vaak komt het niet voor dat een voice-over de dag voordat een productie ‘on air’ gaat nog even snel de tekst moet inspreken? Prima natuurlijk – voice-overs zijn gewend om supersnel een aangeleverd script in te spreken – maar wát als je na de opname nog een tekstwijziging wilt doorvoeren? Is daar dan nog ruimte voor? Last-minute is niet altijd goed of goedkoper. Zorg dat je ruim voordat een productie wordt uitgezonden de voice-over hebt opgenomen. Zo komt niemand in de knoop met deadlines en beschikbaarheid.
#1b Wees op tijd!
“De klant belde net. Hij staat in de file en is een half uurtje later. We beginnen maar vast met wat grove opnames.” De zin die in de standaard vocabulaire van elke studiotechnicus voorkomt. Als je een voice-over opneemt in een studio en je wilt er zelf bij zijn: wees op tijd. Een ervaren voice-over hoeft namelijk niet te oefenen met grove opnames die toch niet gebruikt worden. Plus, als jij pas arriveert als de voice-over het script al tig keer heeft ‘geoefend’ is de kans groot dat hij niet meer zo fris klinkt. Of ruikt. Geloof ons, op tijd zijn is beter.
#2 Wees aandachtig.
Een ervaren voice-over voelt zich als een vis in het water in de spreekcel. Maar het raam van zijn vissenkom – tussen de spreekcel en de regieruimte – kan voor problemen zorgen als iedereen aan de andere kant op zijn mobiel aan het kijken is, de krant leest, heftig nee aan het schudden is, gaat gapen, of zelfs in zijn neus gaat peuteren (echt gebeurd). Tenzij de talk-back open staat begrijpt de voice-over jullie namelijk niet. Wees je dus bewust van het raam, hou je aandacht bij de voice-over en mime nooit ‘wat een rukwedstrijd was dat gisteren hè?’ (zeg dit maar eens hardop, nu). Snap je?
#3 Wees duidelijk.
“De tone of voice? Ja, die moet semi-zakelijk zijn. Beetje rap uitgesproken. Met een rustige stem. En het liefst klinkend als een filmtrailer. Maar dan niet te blij hè?” Het voorgaande is niet verzonnen, maar de letterlijke instructie voor een luchtige commercial van een bekend bedrijf. Een instructie als deze brengt zelfs de meest ervaren pro nog in de war. Zorg dat je duidelijk bent over wat je in gedachten hebt wanneer je de gewenste tone of voice omschrijft. Blijf weg van abstracties. Semi-zakelijk is voor jou misschien heel duidelijk, maar heeft de stem daar hetzelfde beeld bij? Omschrijf wat je zoekt zo veel mogelijk in muzikale termen (snel, langzaam, veel energie/dynamiek, licht, zwaar, etc.). En leg het desnoods dubbel uit. Of laat een voorbeeld horen van een voice-over die in de buurt komt van wat je in gedachten hebt. Doe het in godsnaam niet voor! Ieder zijn vak. Duidelijk?
#4 Wees besluitvaardig.
“Wij hebben het uitstekend gedaan, simpelweg omdat we niet beter konden.” Passende quote van de Grote Nummer Veertien. Wat goed is, is goed. Wist je dat de beste opname van een voice-over vaak binnen de eerste drie takes tot stand komt? Waarom zou je dan nog twintig takes verlangen? Omdat ie toch bezig is? Meer keuze betekent meer kans op verlies van spontaniteit, meer frustratie en meer werk naderhand. En dus hogere kosten. Wees besluitvaardig. Hoor wanneer het goed is, en wanneer je het maximale uit jouw voice-over hebt gehaald. Beperk het aantal takes dat je verlangt tot vier. Klinkt het dan nóg niet? Dan heb je het niet goed uitgelegd. Of is de voice-over niet goed genoeg.
#5 Wees een baas.
Hoe minder zielen, hoe meer vreugd. Hoewel het spreekwoord anders gaat, klopt deze versie wel voor voice-over opnames. Probeer het aantal mensen dat zijn mening moet geven over de voice-over te beperken. Dat geldt wanneer je een voice-over in de studio hebt (“yay, iedereen mee, een dagje studio!”) en wanneer de voice-over in zijn thuisstudio opneemt maar waarbij de opname eerst door tien lagen van de organisatie moet voordat hij kan worden goedgekeurd.
Hoe meer mensen iets mogen zeggen over een opname, hoe groter de kans dat die opname uiteindelijk slecht klinkt. Want, iedereen vindt wel iets. En – daar komt er nog een: de beste stuurlui staan aan wal. Dus wees een baas. Of maak duidelijk wie de baas is.
#6 Wees een goede regisseur.
Stel, je laat een schilderij maken. Een prachtig portret van een geliefde. Je huurt hiervoor een schilder in (voor het gemak noemen we hem even Rembrandt) en terwijl good old Rembrandt zijn doek opzet begin je hem te vertellen welke kwasten hij moet gebruiken, welke verf (“Van Dyke Brown, Bekend van TV!”) en hoe hij zijn kwasten moet plaatsen op het doek. Je zucht en steunt wat als het na vijf minuten nog niet naar smaak is en duwt hem opzij om het dan maar even zelf voor te doen. Arme Rembrandt. Helaas is dit regelmatig realiteit voor voice-overs. Wees een goede regisseur. Je hebt een expert ingehuurd. Gun deze expert de kans om zijn talenten te tonen en regisseer hem niet kapot. Maak er een leuke opnamesessie van. En wees flexibel. Geef de voice-over de ruimte om de tekst aan te passen als deze beter bekt wanneer de volgorde van woorden anders is.
#7 Wees waarderend.
Niets is voor een voice-over leuker dan een complimentje na geleverde arbeid. Uitingen van waardering zijn niet gevaarlijk. De prijs gaat er niet opeens door omhoog (of omlaag, laten we daarover eerlijk zijn). Veel voice-overs en stemacteurs horen achteraf helaas nooit meer wat van de klant, zelf als die zeer tevreden blijkt na een belletje van de stem zelf. Spreek je waardering uit als je tevreden bent. Bel of mail de voice-over, stuur hem of haar het eindresultaat. Voor eeuwige trouw van een voice-over zijn maar vier woorden nodig: je was onwijs goed.