De casting van de perfecte voice-over voor je producties is van groot belang voor de effectiviteit daarvan. Met deze vijf tips wordt het vinden van de beste stem een stuk makkelijker.
#1 Begin op tijd met nadenken over de voice-over.
Niet zelden vindt de keuze voor een voice-over plaats in de laatste fase van het productieproces. Dat is vreemd. Want hóe iets gezegd wordt is vaak belangrijker dan wát er gezegd wordt. Tot die conclusie kwam onderzoeker Albert Mehrabian al in 1971 toen hij ontdekte dat de menselijke communicatie in wezen uit drie elementen bestaat: woorden, intonatie en lichaamstaal. Zolang deze drie elementen min of meer dezelfde boodschap overbrengen en dus congruent zijn, is er niets aan de hand. Maar zodra er incongruentie of ruis bestaat tussen wát er gezegd wordt (middels woorden) en hóe iets gezegd wordt (middels intonatie & lichaamstaal), maakt dit een boodschap verwarrend en zal de luisteraar – om de boodschap te begrijpen – vooral afgaan op intonatie en lichaamstaal. Het is dus zaak om boodschap én voice-over op elkaar af te stellen en niet te beschouwen als losstaande elementen. Dat kun je beter zo vroeg mogelijk in het productieproces doen, zodat het script ‘op het lijf van de stem’ is geschreven. Daarnaast heb je dan meer tijd om de tips hieronder uit te voeren.
#2 Maak een sfeerbeschrijving van je boodschap/merk met drie woorden.
Intonatie en lichaamstaal zijn zeer sfeerbepalend. Je kunt het zelf uitproberen: ga op een eerstvolgend verjaardagsfeest maar eens met je handen over elkaar in een hoek staan en spreek elke klemtoon hard uit. Voor wat toegevoegd plezier: leg extra nadruk op de eerste letters van elk woord. En als iemand je vraagt hoe het met je gaat, antwoord je zonder te lachen ‘Goed hoor!’ Grote kans dat de volgende vraag: ‘echt waar?’ is. Of dat mensen je massaal mijden. Gezellig, verjaardagsfeestjes!
Omdat wát er gezegd wordt in geval van incongruentie dus minder belangrijk is dan hóe iets gezegd wordt is het aan te bevelen als eerste over de gewenste sfeer (intonatie & lichaamstaal) na te denken. Wat moet jouw productie uitstralen? Kies maximaal drie woorden die de sfeer zo goed mogelijk beschrijven. Als je bijvoorbeeld een radiocommercial voor Coca-Cola produceert, zou de sfeerbeschrijving ‘jong, enthousiast, energiek’ kunnen zijn. Hoe klinkt jouw boodschap?
#3 Bedenk welke rol de voice-over in jouw productie speelt.
Het spijt me je dit te moeten vertellen, maar niet alle voice-overs zijn gelijk. Er zijn grofweg vijf verschillende soorten rollen die een voice-over kan spelen: de ‘guy/girl-next-door’, de ‘omroeper’, de ‘verteller’, de ‘woordvoerder’ en de ‘instructeur’. Deze rollen hebben allemaal hun eigen karakteristieke kenmerken. De guy/girl-next-door spreekt op een informele manier en straalt oprechtheid en intimiteit uit. De omroeper brengt een boodschap met autoriteit, overtuiging en komt objectief over. De verteller is alwetend, hij kent de uitkomst van het verhaal. Hij is als het ware de stem in je hoofd: je moet er naar luisteren want hij heeft een natuurlijke autoriteit. Zowel de verteller als de omroeper staan op afstand van hun boodschap, ze zijn er emotioneel niet bij betrokken. De woordvoerder spreekt met overtuiging en moet betrouwbaar zijn. Zijn woorden zijn toegankelijk en vriendelijk, hij is persoonlijk betrokken bij zijn boodschap. De instructeur tenslotte spreekt als een leraar (nee, niet je leraar Frans) en is een expert. Hij wil je vooral iets uitleggen, je helpen iets te begrijpen. Welke rol vervult de voice-over in jouw boodschap?
#4 Kies een stem die overeenkomt met je antwoorden.
Zodra je weet welke sfeer past bij je boodschap en welke rol de voice-over vervult, wordt het kiezen van een passende stem een stuk makkelijker. Hou er rekening mee dat niet alle voice-overs en stemacteurs in staat zijn elke gekozen sfeer of rol te spelen. Je doet er dus verstandig aan om een voice-over te kiezen die zowel de sfeer als de uitstraling van de gewenste rol al van nature ‘in zijn stem’ heeft. Denk maar eens aan filmacteurs die oud gemaakt moeten worden voor hun rol; je ziet vaak dat het niet echt is zodra ze hun mond open doen. Als sfeer, rol en voice-over matchen verloopt de opnamesessie prettig en is het eindresultaat waarschijnlijk perfect. Twijfel je of een voice-over de sfeer en rol wel in zijn stem heeft? Zoek dan verder of laat hem/haar een proefopname maken. Steeds meer voice-overs zijn hiertoe bereid.
#5 Leg de voice-over voor aan jouw doelgroep.
De voorkeur voor een stem is heel persoonlijk. Wat de één een prachtige stem vindt, kan de ander ervaren als nagels over een krijtbord. Gek genoeg wordt de keuze voor een voice-over zelden gemaakt door personen uit de doelgroep zelf. Het is vaak de directeur – ja, die man in pak met z’n sigaar die zijn doelgroep bijna nooit ontmoet – die de beslissing neemt over de voice-over. Het is net politiek, nietwaar? Laat mensen uit de doelgroep zelf aangeven welke stem het beste past. Leg wat voorbeelden uit de demo’s van een selectie van voice-overs aan ze voor en vraag ze welke stem het meest aanspreekt. Kies de voice-over met de meeste positieve feedback. Grote kans dat er beter naar je productie wordt geluisterd door de doelgroep.