We zien een grote fabriekshal. Er klinkt een opwekkend muziekje. Over de band gaan potjes die gevuld worden met een lichtbruine smurrie. Dan neemt een enorme lap tekst het hele beeld in beslag. Er staat iets over de fabriek en een heleboel getallen betreft aantallen en jaartallen, maar wat precies blijft onduidelijk, want voor we halverwege zijn komt het volgende beeld met een nieuwe lap tekst. Achter die tekst zien we mensen met mondkapjes. De tekst lezen we dit keer maar niet. Dan zien we een meneer in pak glimlachen. Einde film.
Tsja.
Welke keuzes maak je, als je informatie wilt overbrengen via film? Gebruik je alleen beeld en geluid? Zet je er muziek onder? Gebruik je visuele tekst? Of een presentator? Acteurs? Of dit allemáál?
Wij kunnen alvast verklappen dat alles met balans te maken heeft.
En dat die balans binnen handbereik ligt, als je de tools hebt.Maar dat je die tools wel op de juiste manier in moet zetten.
O, en dat dé tool hierboven nog niet genoemd is.
Want dat is:
– tatatata-tatááááá –
De voice-over.
Ja, ja, we weten het – in ons vorige blog hebben we de voice-over rücksichtslos afgekraakt. Maar dat ging alleen om het meest waardeloos soort gebruik ervan. Uiteraard zijn wij eigenlijk gewoon fan.
Een voice-over kan je film naar een hoger plan tillen. En wel zo:
#1 Je verrijkt de kijker
Als je echt zéker weet dat zelfs de kijker met een IQ van 180 niet genoeg heeft aan wat je hem aan beeld/geluid/muziek serveert, mag je gaan denken aan ‘toelichting’ geven. En als je geen trek hebt in een lelijke tekst over je mooi geschoten plaatjes, of een presentator die alle aandacht naar zich toetrekt, dan is een voice-over het ideale instrument voor je film/docu/bedrijfsfilm.
Goed gebruikt, zal de voice-over (met mate) iets vertellen wat niet te zien of te horen is; informatie die echter wel noodzakelijk is voor je verhaal. Bij de beelden van de pindakaasfabriek hierboven zou een stem onder andere kunnen vertellen dat het familiebedrijf al 175 jaar bestaat en dat er 250 pinda’s in een pot gaan.
Een voice-over kan ook nog diepere lagen geven. Als bovengenoemde pindakaasfabriek het onderwerp zou zijn van een speelfilm, kan de voice-over een alwetende verteller zijn die ons toevertrouwt dat de erfgenaam van de pindakaasgigant heimelijk droomt van een carrière als schrijver, en iedere pinda ziet als een last die hij nooit dragen wil. Bijvoorbeeld.
#2 Je beïnvloedt de kijker
Behalve de kijker helpen met het duiden van de beelden en verschaffen van achtergrondinformatie, kan een voice-over ook op andere manieren heel bepalend zijn voor je film.
Zo kan een stem de kijker zelf aanspreken, vragen stellen, en hem/haar hiermee zeer direct bij de film betrekken. (‘Hoeveel pindakaas heb jij in je leven gegeten, denk je?’)
Een voice-over zal eerder en beter aankomen bij de kijker dan een voorbij rollende tekst. Mensen laten zich namelijk makkelijker een verhaal intrekken als ze daar niks voor hoeven te doen (behalve luisteren). Mits de verteller het goed weet te brengen, natuurlijk. Dan kan het zelfs vooral de verdienste van de stem zijn dat de kijker ook emotioneel betrokken wordt bij het verhaal; dat hij extra geraakt wordt, ontroerd wordt, blij wordt.
En wat heel veel mensen zich niet realiseren, is dat een voice-over de kijker ook kan manipuleren. Door de manier waarop hij een bepaalde zin of een bepaald woord uitspreekt, kan hij onbewuste boodschappen overbrengen. Als een voice-over het woord pindakaas heel opgewekt of verlekkerd uitspreekt, heeft dat een ander effect dan het noemen van ‘pindakaas’ met een grafstem.
Een stem drukt dus ook zijn stempel op de toon van het verhaal. Er is immers meer dan één manier om iets te vertellen. Moet je film luchtig van toon zijn, dan kan de voice-over best grapjes maken (‘Helaas, pindakaas’.) Is het een serieus onderwerp, dan kan een mooie, gedragen stem veel gewicht inbrengen. Andersom kan natuurlijk ook (humor bij zwaar onderwerp, serieuze toon onder komisch gegeven). Als het de kijker maar op de juiste manier raakt, en deze wordt meegevoerd door het verhaal.
#3 Je spaart geld uit
Wat? Spaart geld uit??
Yup. Door het gebruik van een voice-over wordt het vertelritme verhoogd, en kun je je film korter houden. Immers, je hebt minder beelden nodig om de boodschap over te brengen. Het gebruik van een voice-over is over het algemeen ook goedkoper dan het inzetten van een presentator (naast diens hogere gage, ben je ook meer geld kwijt aan visagie, licht, crew, etc.), en scheelt bovendien in tijd (immers, er hoeven geen opnames op een set gemaakt te worden met alles wat daarbij komt kijken). Een ander voordeel: een voice-over kan makkelijk nog eens overgedaan worden, mocht dat nodig zijn.
Hierbij raden we uiteraard wel aan om de stemopname bij een professionele studio (en door een ervaren stem) te laten doen.
Niet alleen wordt de voice-over snel en kundig opgenomen (en geregisseerd), een professionele studio (zoals die van Fourteen Voices) kan ook voor een perfecte nabewerking van je opname zorgen.
En zo zie je dat een voice-over niet slechts een ‘toevoeging’ is van je film, maar een essentieel onderdeel ervan vormt. En dat kun je zien in talloze films, commercials, bedrijfsfilms en documentaires, waarin het de onzichtbare vertellers zijn die ons aanspreken, informeren en ontroeren.
Voice-overs. Wie is er niet groot mee geworden?